Essex, Nantucket, Massachusetts, ABD'ye kayıtlı 1799 yılında suya indirilen balina avlama gemisiydi. 1820 yılında Pasifik Okyanusu'nun güney bölgesinde Kaptan George Pollard Jr. komutasında avlanırken bir İspermeçet balinasının saldırısına uğrar ve batar. 20 kişilik mürettebat, Güney Amerika sahillerinden binlerce km uzakta çok az miktarda su ve yiyecekle okyanusun ortasında kalır. Açık denizde aç ve susuz kalan denizciler, ölen arkadaşlarını yemek zorunda kalırlar. Bu da yeterli olmayınca aralarında kura çekip, diğerlerinin hayatta kalması için kimin öldürüleceğine karar verirler. Toplamda mürettebattan yedi kişi bu şekilde yenmiştir. Geminin batmasından yaklaşık üç ay sonra kalan sekiz denizci kurtulmuştur. İkinci kaptan Owen Chase ve miço Thomas Nickerson başlarından geçenleri daha sonra kaleme almıştır. Yaşanan trajedinin uluslararası yankıları olmuştur. Herman Melville 1851 yılında yayınladığı ünlü romanı Moby Dick için ilham kaynağını bu olaydan almıştır.
Son yolculuğu döneminde Essex yirmi yaşındaydı. Önceki yolculuklarının çoğu oldukça kârlı olduğu için "şanslı" bir gemi olarak bilinmekteydi. Kaptan George Pollard Jr. ve ikinci kaptan Owen Chase geminin önceki seyahatinde de birlikte görev yapmışlar ve ikisi de terfi almış durumdaydı. 29 yaşındaki Pollard en genç balina gemisi kaptanları arasındayken, Oewn 23 yaşındaydı ve gemideki en genç mürettebat ise 14 yaşındaki miço Thomas Nickerson'du. 21 kişilik mürettebat çoğunlukla beyazlardan oluşmaktaydı ancak az sayıda da olsa özgür Afrikalı Amerikalılardan oluşan bir grup da vardı. İki grup farklı bölgelerde uyuyordu.
Yolculuktan önce oldukça kapsamlı bir bakımdan geçmiş olan geminin uzunluğu 27 metreyken boş ağırlığı 239 ton seviyelerindeydi. Bu açıdan bakıldığında küçük sayılabilecek bir balina avlama gemisi sayılabilridi. Essex'in bünyesinde her biri yaklaşık 8.5 metre uzunluğunda 4 adet balina avlama kayığı vardı.
Essex, 12 Ağustos 1819 tarihinde Nantucket'dan ayrılır. Balina avlamak için seçilen bölge yaklaşık olarak Ekvator bölgesi hizasında ve Güney Amerika kıyılarının batısındaki yerlerdir. Bu tür büyük ölçekli avlar genellikle iki buçuk yıl sürmektedir. Gemideki 21 kişilik mürettebat şu şekildeydi:
Afrikalı Amerikalılar:
:William Bond
Samuel Reed
Richard Peterson
Henry DeWitt
Lawson Thomas
Charles Shorter
Isaiah Sheppard
Nantucket yerlileri:
:Seth Weeks
Joseph West
William Wright
Isaac Cole
İngiltere'den gelen mürettebat:
:Thomas Chapple
Nantucket'li mürettebat:
:George Pollard
Owen Chase
Matthew Joy
Obed Hendricks
Thomas Nickerson
Barzillai Ray
Charles Ramsdell
Benjamin Lawrence
Owen Coffin
Gemi yola çıktıktan iki gün sonra Meksika Körfezi açıklarında Körfez Akıntısı sonucu oluşan ani bir fırtınaya yakalanır ve batma tehlikesi atlattığı fırtınada gabya yelkenini ve iki balina avlama kayığını kaybeder. Ancak kaptan Pollard yolculuğun henüz çok başındaki bu olay sonrasında geminin tamir edilmesi için limana geri dönmesini istemez ve yola devam edilir. Gemi Ocak 1820'de oldukça yavaş süren bir süreçte beş haftada Horn Burnu'nu geçer. Mürettebat başlarından geçen olumsuzluklardan dolayı moral bozukluğu yaşarken yelken açılan Pasifik Okyanusu'nun sıcak suları sayesinde moraller yerine gelir. Gemi bugün Ekvador'un başkenti Quito bölgesindeki Atacames'e ulaşır.
Bölgede balina avlamaya başlayan gemideki üç tane kullanılabilir durumdaki kayık 6 kişilik gruplarla ava çıkıyor, gemide de 3 mürettebat kalıyordu. 1820 Eylül ayında Henry DeWitt Atacames'de firar edince mürettebat eksikliği daha belirleyici hale gelir. Bölgedeki balinalar aşırı avlanmadan dolayı azaldığı için karadan yaklaşık 4600 km uzakta bulunan balina sahasına gitme kararı alınır. Genellikle çıkılan yolculuklardan çok daha uzun mesafeye açılacak gemi Galapagos Adalarına bağlı Floreana Adasından yiyecek ve su takviyesi yapar. Denizciler bu bölgede yakaladıkları devasa kaplumbağaları gemide öldürmeden tutuyor, gerektiğinde kesip tüketiyordu. Essex, av bölgesine ulaşıp ilk balinaları gördüğünde takvimler 20 Kasım 1820'yi göstermekteydi. Bölgedeki ilk avlar sırasında suya indirilen kayıklardan birisi ispermeçet balinalarından birisinin kuyruk darbesiyle hasar alır ve gemiye çıkarılarak onarıma alınır. Diğer iki kayık ise suda avlanmaktadır. Gemide onarımlar sürerken mürettebat geminin yakınlarında görülmedik şekilde garip davranan devasa büyüklükte bir ispermeçet balinası görürler. Kayıklarla geminin arasına giren balina, suyun yüzeyinde bir süre bekledikten sonra gemiye doğru çok hızlı bir şekilde ilerlemeye başlar ve suya daldıktan sonra gemiye vurur. Sonrasında yüzeye çıkan balinaya zıpkın atmaya hazırlanan Chase, balinanın dümene çok yakın bir şekilde yüzeye çıktığını görür, zıpkının öfkelendireceği balinanın geminin dümenini kırabileceğini hesaplayarak atış yapmamaya karar verir. Ancak balina uzaklaşsa da daha hızlı ve daha öfkeli bir şekilde gemiye tekrar vurur. Geminin pruvasını yıkan balina bölgeden uzaklaşır, gemi de yavaş yavaş su almaya başlar. Kurtarılamayacak olduğu anlaşılan gemiden alınabilecek her şey alınsa da mürettebat üç kayıkla, en yakın kıyıdan yaklaşık 3700 km uzakta mahsur kalmış durumdadır.
Essex kazazedeleri gemilerinin batmasının ardından üç kayığa ayrılmışlar ve bundan sonra 4 aylık maceranın ardından kimileri kurtulmuş, kimileri ise hayatlarını kaybetmiştir.1
Üçüncü Kaptan Matthew Joy'un kayığı Pollard'ın kayığından 29 Ocak günü ayrı düşmüş, sonrasında ise kendisinden hiç haber alınamamıştır.
Mürettebatın denizde mahsur kalmasının üzerinden bir ay zaman geçmişken kayıp denizciler yiyecek ve su bulabilecekleri bir küçük adaya çıkarlar. Kimsenin yaşamadığı ve kıt kaynaklara sahip adadan ayrılırlarken üç denizci adada kalmayı tercih eder. Kurtulan denizcilerin verdikleri bilgi üzerine 111 gün sonra kurtulan denizciler, kayıktakiler gibi çok zorlu şartlarla mücadele etmek zorunda kalmıştır. Dulcie Adası sanılan adanın aslında Henderson Adası olduğu sonradan öğrenilmiştir.
Orijinal kaynak: essex (balina avlama gemisi). Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Essex kazazedelerin ayrıntılı hikâyesinin anlatıldığı internet sitesi 5 Temmuz 2021 tarihinde erişilmiştir ↩
Eric Jay Dolin, Leviathan: The History of Whaling in America, W.W.Norton & Company, New York, 2008 s.503 Google books linki 5 Temmuz 2021 tarihinde erişilmiştir ↩
22 Ağustos 1999 tarihli Associated Press haberi 5 Temmuz 2021 tarihinde erişilmiştir ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page